Đột quỵ là một cấp cứu y tế khẩn cấp, có thể gây tổn thương não vĩnh viễn hoặc tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Việc nhận biết các biểu hiện sớm của bệnh đột quỵ là vô cùng quan trọng để có thể đưa người bệnh đi cấp cứu nhanh chóng, tăng cơ hội phục hồi và giảm thiểu di chứng.
Tầm Quan Trọng Của Việc Nhận Biết Sớm Đột Quỵ
Thời gian là yếu tố “vàng” trong điều trị đột quỵ. Mỗi phút trôi qua, hàng triệu tế bào não có thể bị chết đi do thiếu máu hoặc xuất huyết. Khi được cấp cứu trong “thời gian vàng” (thường là 3-4.5 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng), khả năng phục hồi của bệnh nhân đột quỵ sẽ cao hơn đáng kể. Do đó, việc nắm vững các dấu hiệu cảnh báo sớm là điều cần thiết cho mọi người.
Quy Tắc “FAST” (hoặc “BE FAST”) – Nhận Biết Đột Quỵ Nhanh Chóng
Đây là quy tắc được sử dụng rộng rãi trên toàn thế giới để nhận biết các dấu hiệu đột quỵ một cách dễ dàng và nhanh chóng:
- F – Face (Mặt): Yêu cầu người bệnh cười. Nếu một bên mặt bị méo, lệch hoặc nụ cười bị méo mó, đó là dấu hiệu đáng lo ngại.
- A – Arm (Tay): Yêu cầu người bệnh giơ cả hai tay lên cao và giữ thẳng. Nếu một bên tay yếu hơn, không thể nâng lên hoặc bị rũ xuống, đó có thể là dấu hiệu đột quỵ.
- S – Speech (Lời nói): Yêu cầu người bệnh lặp lại một câu đơn giản. Nếu người bệnh nói ngọng, nói khó, líu lưỡi hoặc không thể nói rõ ràng, đó là một triệu chứng quan trọng.
- T – Time (Thời gian): Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trên, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức (số 115 ở Việt Nam) hoặc đưa người bệnh đến bệnh viện gần nhất có khả năng điều trị đột quỵ. Ghi nhớ thời điểm bắt đầu xuất hiện các triệu chứng để thông báo cho nhân viên y tế.
Phiên bản mở rộng “BE FAST” bổ sung thêm hai dấu hiệu quan trọng:
- B – Balance (Thăng bằng): Người bệnh đột ngột mất thăng bằng, chóng mặt dữ dội, khó khăn khi đi lại hoặc phối hợp vận động.
- E – Eyes (Mắt): Đột ngột mờ mắt, mất thị lực ở một hoặc cả hai mắt, nhìn đôi hoặc nhìn không rõ.
Các Biểu Hiện Sớm Khác Của Đột Quỵ
Ngoài quy tắc FAST/BE FAST, có một số biểu hiện khác cũng có thể cảnh báo đột quỵ, dù ít điển hình hơn:
- Đau đầu đột ngột, dữ dội không rõ nguyên nhân: Cơn đau đầu này thường rất nghiêm trọng, có thể đi kèm buồn nôn, nôn mửa và không thuyên giảm khi dùng thuốc giảm đau thông thường.
- Tê bì hoặc yếu đột ngột: Cảm giác tê, yếu hoặc kiến bò ở một bên cơ thể (mặt, tay hoặc chân) mà không rõ lý do.
- Lú lẫn, rối loạn nhận thức đột ngột: Người bệnh có thể đột nhiên khó hiểu lời nói của người khác, không nhận ra người thân, hoặc có những hành vi bất thường.
- Khó nuốt: Một số trường hợp có thể gặp khó khăn khi nuốt thức ăn hoặc nước uống.
- Thay đổi tâm trạng, hành vi: Trầm cảm, lo lắng hoặc thay đổi tính cách đột ngột cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo.
Đột Quỵ Thoáng Qua (TIA – Transient Ischemic Attack)
Đột quỵ thoáng qua, hay còn gọi là “đột quỵ nhẹ”, là tình trạng thiếu máu não tạm thời, gây ra các triệu chứng tương tự đột quỵ thật sự nhưng chỉ kéo dài trong vài phút đến dưới 24 giờ rồi tự hết. Tuy các triệu chứng có thể biến mất, nhưng TIA là một dấu hiệu cảnh báo cực kỳ nghiêm trọng về nguy cơ đột quỵ trong tương lai. Những người bị TIA cần được thăm khám y tế ngay lập tức để tìm nguyên nhân và có biện pháp phòng ngừa đột quỵ thực sự.
Khi Nào Cần Cấp Cứu Ngay Lập Tức?
Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ dấu hiệu đột quỵ nào được nêu trên, dù chỉ là thoáng qua, hãy gọi cấp cứu 115 hoặc đưa người bệnh đến bệnh viện ngay lập tức. Đừng chờ đợi các triệu chứng tự hết hoặc tự tìm cách điều trị tại nhà. Việc cấp cứu kịp thời sẽ quyết định rất lớn đến kết quả điều trị và chất lượng cuộc sống sau này của người bệnh.
Hãy nhớ rằng, nhận biết sớm và hành động nhanh chóng là chìa khóa để cứu sống người bệnh đột quỵ và giảm thiểu các di chứng nặng nề. Hãy chia sẻ thông tin này để nhiều người cùng biết và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.