Trẻ nhỏ vốn hiếu động và tò mò, nên việc gặp phải các tình huống khẩn cấp là điều khó tránh khỏi. Với vai trò là cha mẹ hoặc người chăm sóc, trang bị kiến thức về sơ cứu ban đầu là vô cùng cần thiết để có thể xử lý kịp thời, bảo vệ an toàn cho bé trước khi đưa đến cơ sở y tế. Dưới đây là một số trường hợp khẩn cấp phổ biến và cách cấp cứu cơ bản.
1. Sơ Cứu Hóc Dị Vật Đường Thở
Hóc dị vật là tình huống nguy hiểm nhất có thể xảy ra ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 3 tuổi.
- Dấu hiệu nhận biết: Trẻ đột ngột ho sặc sụa, khó thở, tím tái, không nói được hoặc khóc được.
- Cách xử lý:
- Đối với trẻ dưới 1 tuổi: Đặt bé nằm sấp trên cẳng tay bạn, đầu dốc xuống thấp hơn thân. Dùng gót bàn tay vỗ mạnh 5 cái vào lưng bé, giữa hai xương bả vai. Sau đó, lật ngửa bé lại, dùng hai ngón tay ấn 5 cái vào xương ức (dưới đường nối hai núm vú). Lặp lại luân phiên cho đến khi dị vật bật ra hoặc bé khóc, thở được.
- Đối với trẻ trên 1 tuổi: Đứng phía sau lưng bé, ôm vòng tay qua eo bé. Đặt một bàn tay nắm chặt thành nắm đấm, đặt trên rốn của bé, tay kia ôm lấy nắm đấm. Giật mạnh dứt khoát 5 cái từ dưới lên trên, hướng vào trong. Lặp lại cho đến khi dị vật bật ra.
- Lưu ý: Nếu trẻ vẫn tỉnh táo và ho được, hãy khuyến khích trẻ ho để đẩy dị vật ra ngoài. Không dùng tay móc dị vật khi chưa thấy rõ, vì có thể đẩy sâu hơn vào trong.
2. Xử Lý Bỏng Ở Trẻ
Bỏng ở trẻ em thường do vô tình chạm vào nước sôi, bàn là nóng, hoặc lửa.
- Dấu hiệu nhận biết: Da đỏ, phồng rộp, đau rát.
- Cách xử lý:
- Làm mát vết bỏng ngay lập tức: Đặt vùng da bị bỏng dưới vòi nước mát đang chảy hoặc ngâm vào nước mát (không dùng nước đá lạnh) trong khoảng 15-20 phút.
- Che phủ vết bỏng: Dùng gạc sạch, vải sạch hoặc miếng vải cotton ẩm để che phủ vết bỏng.
- Không làm vỡ nốt phồng rộp: Việc này có thể gây nhiễm trùng.
- Không bôi các chất lạ: Tuyệt đối không bôi kem đánh răng, mỡ trăn, lòng trắng trứng, dầu ăn… lên vết bỏng.
- Đưa trẻ đến cơ sở y tế: Đối với bỏng nặng, bỏng ở mặt, tay, chân, bộ phận sinh dục hoặc bỏng trên diện rộng, cần nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện.
3. Sơ Cứu Chấn Thương Phần Mềm (Vết Cắt, Trầy Xước)
Trẻ rất dễ bị trầy xước, đứt tay, chân khi chơi đùa.
- Dấu hiệu nhận biết: Da bị rách, chảy máu.
- Cách xử lý:
- Rửa sạch vết thương: Dùng nước sạch và xà phòng nhẹ nhàng rửa vết thương để loại bỏ bụi bẩn.
- Cầm máu: Dùng gạc sạch hoặc miếng vải sạch ấn nhẹ lên vết thương khoảng vài phút cho đến khi máu ngừng chảy.
- Sát trùng: Sử dụng dung dịch sát khuẩn như Povidine hoặc cồn y tế 70 độ (đối với vết thương nhẹ).
- Băng bó: Dùng băng gạc y tế hoặc băng keo cá nhân vô trùng để băng lại vết thương, bảo vệ khỏi vi khuẩn.
- Theo dõi: Nếu vết thương sâu, rộng, chảy máu nhiều không ngừng, hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng (sưng, nóng, đỏ, đau), cần đưa trẻ đến bác sĩ.
4. Xử Lý Co Giật Do Sốt Cao
Co giật do sốt cao thường gặp ở trẻ nhỏ từ 6 tháng đến 5 tuổi.
- Dấu hiệu nhận biết: Trẻ đột ngột mất ý thức, mắt trợn ngược, tay chân giật liên hồi, người cứng đờ, sùi bọt mép.
- Cách xử lý:
- Giữ bình tĩnh: Điều quan trọng nhất là giữ bình tĩnh.
- Đặt trẻ nằm nghiêng an toàn: Đặt trẻ nằm nghiêng sang một bên trên mặt phẳng an toàn (sàn nhà hoặc giường), đầu hơi ngửa ra sau để tránh sặc chất nôn vào phổi.
- Nới lỏng quần áo: Cởi bỏ hoặc nới lỏng quần áo để trẻ dễ thở.
- Không cố gắng kìm kẹp: Tuyệt đối không kìm kẹp tay chân trẻ hoặc cho bất cứ vật gì vào miệng trẻ.
- Hạ sốt: Đặt khăn ẩm, mát lên trán, nách, bẹn để hạ sốt cho trẻ.
- Ghi nhận thời gian co giật: Ghi lại thời gian bắt đầu và kết thúc cơn co giật.
- Đưa trẻ đi cấp cứu ngay sau khi hết co giật: Dù trẻ có vẻ tỉnh táo trở lại, vẫn cần đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ kiểm tra nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp.
5. Sơ Cứu Ngộ Độc Ở Trẻ
Trẻ nhỏ rất dễ nuốt phải hóa chất, thuốc men hoặc các vật dụng không an toàn.
- Dấu hiệu nhận biết: Có thể có mùi lạ quanh miệng, buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, thay đổi ý thức, khó thở.
- Cách xử lý:
- Giữ bình tĩnh và xác định chất gây ngộ độc: Nếu trẻ vẫn còn tỉnh táo, hỏi trẻ đã uống hoặc ăn phải gì. Nếu có vỏ bao bì, giữ lại để cung cấp cho nhân viên y tế.
- Không cố gắng gây nôn: Tuyệt đối không gây nôn cho trẻ nếu không có chỉ định của bác sĩ, đặc biệt với các chất tẩy rửa, axit, kiềm… vì có thể gây bỏng đường hô hấp lần thứ hai.
- Liên hệ ngay với trung tâm cấp cứu hoặc bệnh viện: Gọi cấp cứu hoặc đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức. Mang theo mẫu vật hoặc vỏ bao bì của chất gây ngộ độc nếu có.
- Giữ trẻ ở tư thế an toàn: Nếu trẻ bất tỉnh, đặt trẻ nằm nghiêng để tránh sặc chất nôn.
Lời Khuyên Quan Trọng
- Học khóa học sơ cứu: Tham gia một khóa học sơ cứu dành cho trẻ em sẽ giúp bạn có kiến thức và kỹ năng thực hành tốt hơn.
- Chuẩn bị hộp sơ cứu: Luôn có sẵn hộp sơ cứu với đầy đủ bông băng, gạc, thuốc sát trùng, thuốc hạ sốt, nhiệt kế… trong nhà.
- Số điện thoại khẩn cấp: Ghi nhớ hoặc dán số điện thoại của bác sĩ, trung tâm cấp cứu, bệnh viện gần nhất ở nơi dễ thấy.
- Phòng ngừa là trên hết: Luôn giữ hóa chất, thuốc men, vật sắc nhọn, đồ vật nhỏ xa tầm tay trẻ em.
Việc nắm vững các kỹ năng cấp cứu ban đầu có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong việc bảo vệ tính mạng và sức khỏe của trẻ. Hãy luôn chủ động trang bị kiến thức và kỹ năng cần thiết để sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống!